Stosowanie wapna w celu podnoszenia pH gleby

Rośliny wykazują różną tolerancje na Al i Mn (Tabela.1), tworząc specyficzne wymagania w stosunku do wartości pH gleby. Regularne wapnowanie pól zmniejsza kwasowość gleby, redukuje rozpuszczalność szkodliwych pierwiastków, dodatkowo wzbogaca glebę w wapń (Ca) oraz magnez(Mg) – w zależności od użytego nawozu wapniowego.

Pierwszym krokiem w zarządzaniu pH gleby jest informacja jaki odczyn gleby jest optymalny dla uprawianej przez nas rośliny. W Tabeli.2 znajduje się wykaz roślin najczęściej uprawianych w rejonach woj. opolskiego i dolnośląskiego wraz z wartością pH, jakie jest potrzebne do optymalnego rozwoju upraw oraz do osiągniecia wysokiego plonu o dobrych parametrach jakościowych.

Drugim krokiem w zarządzaniu pH gleby jest znajomość faktycznego jej odczyny. Przy pomocy testów gleby lub prób glebowych zbadanych w laboratorium chemicznym poznajemy pH naszej gleby i monitorujemy czy wykonanie zabiegu wapnowania jest konieczne, wskazane czy zbędne.
Zakwaszenie gleby odwraca się poprzez dodanie substancji wapnującej (są to tlenki, wodorotlenki, węglany i krzemiany Ca i Mg). Anion(⁻) zawarty w tych substancjach reaguje z kwasowością gleby (H⁺) w celu jej zneutralizowania jej odczynu.
Pamiętaj! Sam wapń (Ca²⁺) nie podnosi pH gleby, np. gips zawiera wapń lecz nie posiada anionu zasadowego dlatego nie neutralizuje kwasowości gleby.
Podejmując decyzję o wapnowaniu, możemy spotkać się z następującymi pytaniami:

1. Dawka wapna — ile wapna jest potrzebne do zneutralizowania kwasowości gleby?
2. Nawozy wapnujące – jakie wapno wybrać?
3. Sposób aplikacji – jak należy zastosować wapno?
4. Częstotliwość stosowania — jak często należy zastosować nawozy wapniowe?

Dawkę wapna zazwyczaj dobieramy z tabeli, którą dostajemy wraz z wynikami badań z OSCHR lub odczytujemy z bezpośrednich zaleceń wydanych przez laboratorium. Gdy w otrzymanych wynikach analizy chemicznej dostajemy informację, że dana działka rolna posiada wskazane potrzeby wapnowania, korzystamy z tabeli, która określa dawkę wapna w t CaO/ha (tabela.3).
Np. gospodarujemy na glebie lekkiej, działka ma wskazane potrzeby wapnowania, z tabeli.2 wynika, że należy zastosować 2,0t CaO/ha.

Tabela.3 Dawki wapna na gruntach ornych w tonach CaO na 1 ha

Należy wziąć pod uwagę, że powyższe zalecenia odnoszą się do sytuacji, gdy mieszamy wapno z gleba na głębokość co najmniej 15cm. Jeśli na danym polu nie stosujemy uprawy głębokiej, dawkę CaO/ha stosujemy w ilościach 1-2t rocznie.

Wybór nawozu wapniowego. Znając potrzeby wapnowania, w kolejnym etapie należy dokonać wyboru nawozu wapniowego. W praktyce sprowadza się to do wyboru między nawozem typu węglanowego – CaCO3, węglanowo -magnezowym MgCO3 (działa wolniej) lub tlenkowego – CaO. Nawozy węglanowe stosujemy na wszystkie gleby. Natomiast nawozy tlenkowe zalecane są przede wszystkim na gleby średnie i ciężkie. Poza odkwaszaniem mają one szczególnie pozytywny wpływ na strukturę i warunki wodno-powietrzne gleby. Nie zaleca się stosowania nawozów tlenkowych (szczególnie w wysokich dawkach) na gleby lekkie i bardzo lekkie. Mogą spowodować tam więcej szkód niż korzyści, gdyż specyfika działania tych nawozów (po zastosowaniu wydziela się wysoka temperatura) sprawia, że częściowo zostaje spalona próchnica, której jest i tak już mało w glebach lekkich.

Sposób aplikacji uzależniony jest od wybranego wapna, a precyzyjniej od formy wapna. Wapno granulowane niezależnie czy jest tlenkowe czy węglanowe wysiewamy przy użyciu rozsiewacza do nawozów. Wapno luzem aplikujemy przy użyciu wapniarki do rozsiewu wapna, niektóre z wapniarek są wyposażone w specjalne lance, przeznaczone do wysiewy pylistego wapna.

Częstotliwość stosowania uzależniona jest od wielu czynników, np. potrzeby upraw w stosunku do odczynu gleby, stosowanie nawozów azotowych, płodozmian, mieszanie resztek pożniwnych,  stosowanie nawadniania i jakość wody i inne. Czynnikiem najłatwiejszym do określenie jest ilość zastosowanego N. Nawożenie azotem mocno zakwasza glebę w Tabeli.4 pokazane są równoważniki, czyli ilość nawozu CaCO₃ jaka potrzebna jest do zneutralizowania 100kg podanego nawozu azotowego.

Tabela.4 Równoważnik kwasowy nawozów