Czerń krzyżowych - co to jest i jak walczyć z tą chorobą?

Czerń krzyżowych, znana także jako alternarioza, to jedna z najgroźniejszych chorób grzybowych występujących na kapuście, rzepaku i innych przedstawicieli rodziny kapustowatych. Niezwalczana może doprowadzić do znacznych strat plonu ( do 30% plonu), zwłaszcza dotyczy to nasion. Powoduje występowanie nekroz, chloroz, niszczenie siewek i zamieranie lub przedwczesne pękanie łuszczyn. Jak ją skutecznie zwalczać?

Czerń krzyżowych - co to za choroba?

Czerń krzyżowych jest powodowana przez grzyby Alternaria brassicae, Alternaria brassicicola oraz Alternaria alternata. Patogeny porażają rośliny przez prawie cały okres wegetacyjny (od lutego do września). Niestety objawy są widoczne późno. Grzyb zimuje w resztach roślinnych – po żniwach i zbiorach warzyw. Istotnym źródłem infekcji są także nasiona. Zarodniki potrafią przetrwać w nasionach nawet 12 lat.

Objawy czerni krzyżowych

Pierwsze symptomy występowania choroby grzybowej ujawniają się późno, najczęściej w sierpniu. Są widoczne na dolnych, najstarszych i osłabionych liściach. Czerń krzyżowych jest łatwa do rozpoznania – porażona kapusta czy rzepak mają koncentryczne, ciemnobrązowe plamy na blaszkach liściowych. Tkanka wokół plam jaśnieje (jest żółtawa). Choroba może pojawiać się już w chwili kiełkowania nasion, wówczas na części liścieniowej łodygi, rozwijają się czarne plamy. Na liścieniach i liściach właściwych, występują brunatne lub czarne plamy. Plamy, od jednej do kilkunastu, są nierównomiernie rozrzucone na powierzchni. W warunkach dużej wilgotności powietrza w obrębie plam pojawia się ciemnobrązowy nalot – są to zarodniki konidialne. Z czasem tkanki zamierają, wykruszają się, a w liściach powstają otwory. U rzepaku sprawa jest jeszcze poważniejsza. Patogeny powodują nie tylko występowanie nekroz i chloroz. Porażone nasiona zawierają mitotoksyny. Choroba doprowadza do zamierania młodych łuszczyn i przedwczesnego pękania starszych. Na łuszczynach widać ciemnobrązowe lub czarne plamy o średnicy 1-5mm. Czerń krzyżowym powoduje również niszczenie siewek (zgorzel).

Co wzmaga występowanie czerni krzyżowych?

Rozwojowi choroby sprzyja wysoka temperatura (20-27°C) i duża wilgotność. Ponadto występowanie czerni krzyżowych wzmaga brak płodozmianu. Inne negatywne czynniki to używanie zainfekowanego materiału siewnego (często z własnej produkcji – zamiast kwalifikowanego), pozostawianie resztek pożniwnych, nadmierne zagęszczenie na plantacji (patogen łatwiej rozprzestrzenia się) oraz zachwaszczenie upraw i miedz chwastami należącymi do tej samej rodziny (np. tasznik, rzeżucha, tobołki).

Czerń krzyżowych - zwalczanie i zapobieganie

Ważną rolę w ochronie roślin kapustnych przed czernią krzyżowych odgrywa profilaktyka. Adekwatnie do powyższego podpunktu należy stosować racjonalny 3-4 letni płodozmian. Nie można uprawiać po sobie roślin należących do tej samej rodziny. Warto część pola przeznaczyć na nawozy zielone i rośliny fitosanitarne. Do zakładania plantacji należy używać wysokiej jakości materiału siewnego. Nasiona powinny być zaprawione środkiem przeciw chorobom grzybowym i szkodnikom. Na bieżąco trzeba zwalczać chwasty i samosiewy roślin kapustnych (np. gorczycy). Można robić to mechanicznie bądź chemicznie (glifosal). Po zakończeniu uprawy resztki należy głęboko przyorać. Oprócz tego warto wybierać odmiany, które charakteryzują się dobrą odpornością na czerń krzyżowych. Środki ochrony roślin stosuje się zapobiegawczo (najlepiej) i doraźnie (przy wystąpieniu pierwszych objawów). Polecanym preparatem jest m.in. Caryx 240 SL stosowany u rzepaku na czerń krzyżowych, a także suchą zgniliznę kapustnych. Szerszy zakres działania ma Tazer 250 SC, który poza wspomnianymi chorobami zwalcza szarą pleśń oraz zgniliznę twardzikową. Opcjonalnie do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego warto wybrać Propulse 250 SE.

Czerń krzyżowych to choroba, której nie można bagatelizować. Niezwalczana dokonuje dużego spustoszenia w uprawach warzywnych i rolnych, a przy tym obniża wartość konsumpcyjną plonu.